Tuvalet alışkanlığı edinme ve tuvalet eğitimi

Daha önceki yazımda tuvalet iletişimi prensiplerini, sürecini paylaşmıştım. Şimdi de tuvalet eğitimi konusunda bilgilerimi paylaşmak istiyorum. Tabiki tuvalet iletişimi ve tuvalet eğitimi sistem olarak birbirinden çok farklı görünse de bana göre birbirini destekleyen süreçler ve kesin çizgilerle birbirinden keskin çizgiler ile ayırmamak gerekiyor. Bu konuyla ilgili görüşlerimi yazı sonunda tekrar değineceğim.

Bana göre anne-baba ya da çocuğun tuvalet eğitimi ile kim ilgileniyorsa öncelikle, bunu eğlenceli bir sürece dönüştürmeli, yapılması gereken bir sorunluluk olarak olaya bakmamalıdır. Bu durumu çocuk hissedecek, gergin ve stresli bir sürec kendiniz başlatmış olacaksınız.

Tuvalet eğitimi konusunda uzmanların genel görüşü, 18-24 ay arasında çocukların tuvalet eğitimine psikolojik ve fiziksel olarak hazır olması. Fiziksel olarak, tuvaletini kontrol edebileceği kaslarını kullanabilecek yaşa gelecek. Diğer yandan çocukların tuvaletlerinden haz duyduğunu ve bu nedenle bu haz duygusundan ayrılmaya psikolojik olarak hazır olmasının beklenmesi gerekecek. Yani eğer bu ikisinden biri olmazsa tuvalet eğitiminde sıkıntı çıkabilir ve süreç uzayabilir.

Ancak bazen bu şartlar yerine geldiğinde bile sıkıntılı zamanlar geçiriyor olabilirsiniz. Bunun temel sebepleri 3 ana kategoride inceleniyor.

• Anne ya da baba ebeveyenlerden birinde genetik olarak yaşanan bir aktarım ile çocukta böyle bir problem yaşanabilir. Bu durumda pedagog ya da doktora danışılmalıdır. Kaynaklarda, 11 yaşına kadar çoğu durumda geçtiği yazıyor ancak 12 yaşında hala bu sorunu yaşıyorsa bana göre sakince süreci beklemek gerekecek. Sonuçta, bu gibi durumlar tamamen kişiye bağlı ve istisnaidir. Teleşa kapılmayın.
• Çocuk gündüzleri çok yoruluyordur ya da uykusu çok ağırdır ve tuvalet için kendi uyanamıyor olabilir. Muhtemelen altını ıslattığını fark etmiyordur. Her gece belli saat aralığında örneğin 12-1 gibi onu tuvalete siz kaldırırsanız, büyük ihtimalle yatak ıslatma sorununu yaşamayacaksınız. Belli bir süre sonra uykusunda oda bunu kontrol etmeye başlayacaktır.
• Diğer bir sıkıntı ise çocuğun kendini baskı altında hissettiği, güven duymadığı bir ortamda yaşaması. Çocuk bu durumda önce güven duyması sonra kendini tanıması gerekir. Diğer sorunları çözmeden, bu durumu bir anda çözmeye çalışmak bence çocuk için doğru bir yol olmayacaktır. Mutlaka pedagoga danışılması ve süreç beraber sürdürülmelidir.

Tuvalet eğitiminden önce

Tuvalet eğitimine “haydi bakalım artık kakalar çişler tuvalete artık altımıza yapmıyoruz” diy başlarsanız, muhtelemelen zorlu bir sürece hızlıca gireceksiniz. Tuvalet eğitimi planladığınız çocuğunuzu bu duruma çok önceden alıştırmaya başlamalısınız. Eğer bu süreci yapmaz, yaşarmaz iseniz tuvalet eğitimi gerçekten her iki tarafı da etkileceyektir. Şöyle yollar izleyebilirsiniz.

• Çocuğunuzun özellikle kaka yaptıktan sonra, bunu dillendirebilirsiniz. Oğlum kaka yapmış, aa kızım kaka yapıyormuş. Bence bu zamanlarda, yani çocuğunuz tuvalate karşı bir tepki oluşturmayacağı için, tuvalete gidip “gel burada yapalım, herkes kakasını burada yapar.” “Anne, baba herkes kaka yapar, biz burada yapıyoruz gibi” kendinizi de olaya katarak, çocuğunuzu bu fikre alıştırabilirsiniz. Hatta kaka temizleme işlemini yeriniz müsaitse tuvalette bile gerçekleştirmek iyi bir fikir olabilir.
• Siz tuvalete girdiğinizde onun sizi görmesini sağlayabilirsiniz. Sonuçta sizin orada olmanız ona güven verecektir.
• Sifon sesine alıştırmak onun için çok iyi olacaktır. Tuvalette kakasını yaptıktan sonra sifona bastıratabilirsiniz. Çünkü bazı çocuklar tuvalet eğitimi sırasında sifon sesinden korkarak alıştırmayı noktalayabiliyorlar.
• Çocuğunuzu ii takip etmelisiniz. Daha önce tuvaletini yaparken hiç fark etmeyen çocuk eğer, bu durumun farkına varmışsa, durup, ıkınıp oyle yapmaya başlar. Yani artık sindirim-boşaltım sistemlerinin farkına varmıştır.
• Çocuğunuzu yine takip edin ve kakasını/ çişini yapmadan önce veya sonra tuvaleti teklif edin. Tam yaptığı sırada uygun olmaz.
• Kabızlık, ishal gibi kakası normal değilse bekleyin. Sıkıntılı durumu arttırmak, süreci sıkıntıya sokar ve çocuğunuzun alışma sürecini etkiler.
• Tuvalet eğitiminde kimi çocuklar kendi kakalarından ciddi bir şekilde korkarlar. Bu nedenle göstermemek gerekir. Kakasından korkan çocuk kakasını tutmaya çalışır.

Tuvalet eğitiminde izlenecek adımlar

1. Çocuğun altına hazır bez kullanmayı bırakarak çocuğunuzun altını ıslattığında rahatsız olmasını hissettirmelisiniz. Bir süre sonra çiş ya da kaka yaptığında rahatsızlığı ile bunu bağdaştıracak ve bu durumun geçmesini bekleyecek

   *Tuvalet iletişiminde bu süreç başından beri bu şekilde ilerler ve çocuk çiş ve kakası geleceğini daha önceden anlamaya başlar.

2. Tuvalet alışkanlığında büyük tuvaletten başlanırsa çocuk da daha rahat yapacağını anlar ve daha hızlı bir geçiş olur. Büyük tuvaletinin yaklaşık saati bellidir ve ebeveynler anlayacaklardır.
3. Önce gündüz sonra gece tuvalete alıştırılmaya çalışılmalıdır.
4. Çişinin üzerini ıslattığı çocuğu tuvalete davet edip üzerini ıslatmadan tuvaletini buraya yapabileceğini anlatabiliriz. Çocuk bir süre sonra çişini tutup bırakabildiğini fark eder ve tuvalet alışkanlığı gelişir.
5. Gündüz çişini öğrenen öğrenme sürecinde olan çocuk bezi gece gündüz bırakır. Bu sürecin daha hızlı ve her yönden desteklenerek ilerlemesini sağlar. Yatak koruyucu kullanabilirsiniz.

Ebeveyn tutumu

Burada ebeveyn olarak bahsettim ama sürece katkısı olacak her kimse bu sürede tutumu çok önemlidir. Başta belirttiğim gibi bunun halledilmesi gereken bir sorun gibi değil, bir süreç olarak görülmesi gerekmektedir. Süreçte güler yüzlü, sabırlı ve sakin olmak önemlidir. Sürekli telaş halinde olmak, çocuğa kızmak bu sürece zarar verir.

Tuvalet iletişimi ve tuvalet eğitiminin beraber uygulanması

Açıkçası bu konuda size sadece kendi tecrübemlerimden bahsetmek istiyorum. Kızım ile yaşadğımız tuvalet iletişimi deneyimlerimizi daha önce bahsetmiştim. Orada da tuvalet iletişimi ile başladığımız süreci bir haftalık bir tuvalet eğitimi ile nasıl sıkıntısız olarak atlattığımızı detaylı olarak aktardım. Aslında tuvalet eğitimi tamamen bir sonuç, tuvalet iletişimi ise onu bu sonuca hazırlayan süreç. Tuvalet iletişimi uygulandığında bununla ilgili diğer deneyimler de çok kolay atlatılıyor. Ve bu durumda çocuk kendi kendini anlatıyor ve hazır olup olmadığını çok daha kolay anlıyorsunuz. Bu durumda harekete gçmek için bir süreyi beklemenize gerek kalmayacak, çocuğunuzun ritmine göre ilerleyebileceksiniz. Benim yaşadığım en önemli deneyim, tuvalet iletişimi ile tuvalet eğitiminin gerilemeden, derin ve uzun olumsuz yaşantılar edinmeden kısa sürede eğlenceli bir halde altından kalkılabilmesiydi. Tabii ki sıkıntılar yaşandı, sizde tuvalet iletişimine rağmen yaşayabilirsiniz. Ancak tuvalet kavramına alışkın olan çocuğunuzun odak noktası tuvalet olmuyor ve bunu sıradan hayatın bir parçası olarak görüyor. Yani yemek yerken üzerine yemek döküldü diye bir daha yemek yemekten vazgeçmiyorlarsa, tuvalet iletişiminde de sorunlar bu şekilde basit algılanıyor. Tuvaletten kaçmalarına sebep olacak, uzun süreli sıkıntılar yerine dönemsel sorunlar yaşanıyor diyebiliriz. Eğer tuvalet eğitimine henüz zamanınız varsa tuvalet iletişimi için araştırmaya başlayabilirsiniz. Kesinlikle öneriyorum.

Tuvalet eğitiminde yaşanabilecek sorunlar-çözümler için başka bir yazı hazırlayacağım. Okuduğunuz için teşekkürler.

Mutlu günler