Tuvalet iletişimi ve amacı nedir?

Tuvalet iletişimi, bebeklerin doğumdan itibaren diğer tüm ihtiyaçları gibi tuvalet ihtiyacının da verdiği mesajlar ile anlamak ve çocuğun, bebeğin uygun bir durumda tuvalet ihtiyacını gidermek ve tuvaletin doğal yolunu, doğal yoldan öğrenmesini sağlamaya çalışmaktır. Ancak öğrenip bir an önce bezi bıraktırmak değildir. Bezi erken bırakması sadece tuvalet iletişiminin bir sonucudur. Şimdi asıl sorulacak soru “uygun bir durumda” ne demektir. Şuanda dünyanın çok büyük bir kısmında yaygın olarak kullanılan hazır bezler “uygun” değil mi?

Bu noktada kullandığımız hazır bezlerin kısa tarihinden bahsetmek istiyorum. İlk bezlerin piyasaya çıkışı 1960’lı yıllarda Amerikada gerçekleşiyor ve bir kadın , bir anneanne tarafından geliştiriliyor. Sebep ise erken yaşta gelen torununun bakımında en kolay yolu bulabilmek. İsteyenler daha ayrıntılı tarihini inceleyebilirler. Yani genel olarak baktığımızda hayatımıza gireli yaklaşık 60 yıl olan bu bezlerin, bizim doğal tuvalet ihtiyacını gidermekte kullanmamız normal mi? Doğal ve uygun yolu bu mudur? Yaklaşık 2 yıl içinde, bebeğimiz tuvalet eğitimini alana kadar, yüzlerce yıl doğada kaybolmayacak onlarca atığı arkasında bırakıyor. Yani gözünün içine baktığımız bebeğimiz uzun, çok uzun mutlu bir ömür sürdükten sonra bile, onun torunlarının torunları bile, onun bebekken arkasında bıraktığı atıklar ile beraber yaşamak zorunda kalacak. Buradan uzun uzun bahsetmek istedim çünkü bezsiz bir bebek büyütmek için en etkilendiğim sebep bu oldu.

Evet şimdi son 60 yılda hayatımıza giren bu tarz bir çözümün doğal olmama sebebini anlatmaya çalıştım. Kolay yoldan çözüme ulaşmayıp, sağlıklı ve normal bir çocuk gelişimi düşünenler lütfen okumaya devam etsin.Nereden çıktı?

Bebeklerin doğumdan itibaren tuvaletlerini bir şekilde gösterme belli etme eğilimi vardır. Nasıl yani, karnı acıktığını, uykusu geldiğini nasıl anlıyorsanız eğer biraz dikkat ederseniz, bu hareketleri de açık br şekilde gösterdiğini anlayabilirsiniz. Bazen altını açtığınızda tuvaletini bırakması da aslında tamamen bu içgüdüden kaynaklanıyor. Şöyleki insan emme refleksi ile doğar ve karnını doyurur. Aynı içgüdü altı kapalıyken tuvaletini yapmamayı sağlıyor. Siz altını açtığınızda hoop hemen yapıveriyor. Özellikle kendi kızımda ilk kırk gününde bunu çok açık bir şekilde gözlemlemiş ve bir çoğunda altını açıp onun bezine yapmasını engelleyeme çalışmıştım. Ancak bu eğilim çok çabuk kayboluyor ve desteklenmezse bebeğin verdiği işaretleri anlaması da zorlaşıyor. Velhasıl, tuvalet iletişimi bu işaretleri kullanarak çocuk ile tuvaletini anlama ve onu kendinden ayırarak alışkanlık kazandırma ile başlamış bir harekettir.

Hala size saçma geliyorsa, çocuğunu kağıt bez kullanmadan büyüten büyüklerimize danışın. Daha fazla kirli bez yıkamamak için onları sık sık tuvalete tutanlar, çocuklarının nasıl hızlı tuvaletini söylemeyi öğrendiğinden bahsedeceklerdir. İşte bezsiz bebek kavramı ve eski bu yöntemin temel prensipleri aynıdır. Yani aslında insanlık tarihi ile eski olan bir yöntem olabilir.

Ancak biz genel tüketim ve para hırsıyla piyasaya sunulmuş ve çocuklar 24 aydan önce tuvaletini tutamazlar diyen doktorlar ile çevrili olduğumuz için, bu eski alışkanlıklarımız bize yeni gibi gelmekte ve maalesef günlük hayatın koşuşturmasında, doğaya dönülmez hasarlar bırakmamıza sebep olmakta.

Ne zaman uygulanmaya başlanır?

Bir kere hatırlatalım bu yöntem 0-18 ay arası bebekleri kapsamaktadır. Ayrıca psikolojik olarak hazır hissedilmesi gerekmektedir. Bebeğin zaten doğasında olduğu için onu bu duruma hazırlamanıza gerek yok.Sizin bu duruma hazır hissetmeniz gerekiyor. Aklınıza takıldıysa cevaplayayım. Hayır, yarım kaldığı zaman bebeğinizi etkileyecek herhangi bir durum oluşmuyor. Sadece öğrendiklerinin sürekli olması daha başarılı bir kazanım oluşturuyor. Kişisel olarak sezaryen ile doğum yaptığım için çok zorlanmıştım ve bir kaç denemem başarılı olmasına rağmen bu durumumdan dolayı, aktif tuvalet iletişimini ileriki aylara ertelemiştim. Ancak bu kızımın tuvalet psikolojisini hiç bir sıkıntı yaşamadan atlatmasına engel olmadı. Yani, benim kızım 5 aylık, oğlum 10 aylık gibi bir durumdan dolayı gecikmiş sayılmazsınız. Ancak bu işin uzmanları, 18 aylık bebeğe kadar başlamanın doğru olduğunu söylüyorlar. Zaten artık 18. ayına gelmiş bir bebeğe tuvalet eğitimini vermek daha doğru olacaktır.

Ayrıca bu konuda diğer bir önemli nokta, çocuğun hayatının ne kadar fazla tuvalet iletişimi yer alırsa bebeğinizde o kadar kolay adapte olacaktır. Yani evde iseniz çok güzel tam zamanlı, ya da gündüz sürekli bunu uygulayabilirsiniz. Ancak işe devam ediyorsanız ve bebeğinize bakacak kişilerin de size bu uygulamada destek olması çok iyi olur. Bununla beraber, kreşte ya da bebeğinizin bakımıyla ilgilenen kişiler bazen, bu duruma destek olamayabiliyorlar. O zaman sadece hafta sonları ya da geceleri buna devam edebilirsiniz. Unutmayalım burada amaç çocuğun normal olanı görmesi ve en kolay yoldan adapte olmasına yardımcı olmak.

Tuvalet iletişiminde dikkat edilecek zamanlar ve işeretler?

Genel olarak bebeklerin yaşına ve tuvalet iletişiminde ne kadar desteklendiğine göre değişiyor bu durum. Ancak bir süre çocuğunuzu takip ederseniz neredeyse her seferinde yakalamanız muhtemel. Sonuçta bu süreçte annenin bebeğini bu gözle takip edip, anlaması gerekiyor. Bu durumlarda, çouğunuzu gözlemlemek için bezini çıkararak zaman geçirmesini sağlamak iyi bir yöntem. Çocuğunuzun çiş saatlerini not alabilirsiniz. Bebeğinizin alışkanlıklarını bezsiz bırakarak bir hafta kadar takip edin. Emzirme, su içme, ara öğün gibi sindirim ile ilgili aktivite saatlerini ve kaka-çiş saatlerini yazın. Bir hafta sonra elinizde bir düzen oluşmuş olacak. Ancak bunları yapmadan önce genel işaretleri öğrenmek ile işe başlayalım.

• Kıpırdanma ya da huysuzlanma

• ağlama

• gaz çıkartma

• uzun süre huzurlu bir şekilde durduktan sonra bir anda gerginleşme

• homurdanma

• kolları bacakları sallama

• araba koltuğuna, slinge ya da çocuk arabasına oturmayı reddetme
• Emeklediğinde ya da yürümeye başladığında tuvalete doğru gitme.

Biz neredeyse tüm işaretleri kızımın tuvalet iletişimi tecrübemizde yaşadık. Bazılarını ufak çaplı kazalar yaşadığınızda öğrenmeniz gerekebiliyor.

Ayrıca yukarıdakilerden başka, çocuğunuz için genelde tuvalet saatlerini anlayabilmek için oluşturulmuş bir evrensal saat çizelgesi mevcut. Buna göre aşağıdaki zamanlara dikkat ederek çocuğunuz için genel bir tuvalet saati belirleyebilirsiniz.

Bez değiştirirken

Özellikle ilk aylarda başımıza gelmiştir. Bebek altını açıp, hava aldığında içgüdüsel olarak tuvaletini yapar. İlk aylarda idrar kesesi çok küçük olduğu için sık sık altını havalandırmak, çişini yakalamanızı kolaylaştırır. Hazır bez kullanıyorsanız da bunu yapmak, hazır bezin etkilerini biraz olsun daha az hissetmesini sağlayacaktır.

Uykudan uyanınca

Aslında bebeklerde de yetişkin bireylerdeki gibi çişlerini uyanıkken yaparlar. Zaten uyurken yapmaları fiziksel olarak mümkün değildir. Vücutlarımız bunun için özel bir hormon ile bizi korur. Ancak bebekler ya karınlarını doyurmak için uyandıklarında ya da sadece çişleri/kakaları geldiği için uyanırlar. Genelde uyandıktan 1-2 dakika içinde tuvalete tutarsanız yine bebeğinizin çişini yakalmanız mümkün.Bezen uyanıp hemen emmek isterler, emme arasında da çişlerini yapabilirler. Tuvalet iletişimi uygulayan bazı ebeveynler çok küçük olan bebekleri emzirirken tuvalete tutarak hem bebeklerini daha iyi anlıyorlar, hem de bebeklerin kendilerini anlamasına yardımcı oluyorlar.

Yemekten sonra

Diğer bir evrensel saat yemekten sonra. Sindirim sistemi yeni yemek geldiğinde harekete geçer ve eski, sindirilmiş olanları vücuttan atmak için harekete geçer. Eğer emdikten sonra, ya da mamasını yedikten sonra bebeğinizde ani bir hareketlenme, gerilme ve huzursuzlanma görüyorsanız hemen tuvalate tutabilirsiniz. Başlarda bebeğinizin sindirim sistemini anlayana kadar bir süre geçebilir. Ancak bir kaç denemede ne zaman tuvalete gitmeniz gerektiğini anlayacaksnız.

Uzun süre bir yerde oturup kaldıktan sonra

Bebeğinizi parka gezintiye çıkardınız ve bir saate yakın arabasında yattı. Eve geldikten sonra boşaltım sistemi devreye girmesi muhtemel. Bu süre sonralarında ve mümkünse evden çıkmadan, bebeğinizi oturtmadan önce tuvalete tutmak iyi olabilir.

Banyodan önce veya sonra

Banyodan önce banyo sırasında yaşanabilecek kazaları engelleyebilir. Banyoda rahatlayan kaslar bebeğinizin çişini yapmasına neden olabilir.

Tuvalet iletişiminde çocuk ne kadar sürede öğrenir?

Aslında burada bir noktayı tekrar vurguamak istiyorum. Amacımız bebeğimize tuvalet eğitimini vermek değil, tuvalet ihtiyacını normal bir şekilde karşılamaktır. Yani öğretmek amaç değil, sadece sürecin erken bir çıktısıdır. Bebek tuvalete yapılması gerektiğini anlar ve çişini/kakasını tuvalet için tutmaya çalışır. Bir süre içgüdüsel olarak, bir süre sonra ise bilinçli olarak. O nedenle amacımızı unutmamak önemli. Diğer bi konuda, bunu öğrenme süreci ve tamamen bezi bırakma her çocuğa ve tuvalet iletişimi uygulama sıklığına göre değişir. Kmi bebekte kaka ve çiş 15. ayda tamamen tuvalette halledilmeye başlanırken, kimi çocukta 24. ayı bulabilir.

Tuvalet iletişimin sonuçları

Bana göre bu sürecin sonunda elde edilen en büyük ve önemli çıkarımızın çocuğumuzun herhangi bir TUVALET EĞİTİMİ KRİZİNİ yaşamıyor olmasıdır. Şöyleki zaten doğdugundan beri altını kirletmemesi desteklenen, tuvaletin ne olduğunu bilen bir çocuk, tuvaleti ilk defa görüp kaçmasına gerek kalmıyor. Çocuğunuz sürecin sonunda tuvaletin hayatımızın bir parçası olduğunu bilecek, öğrenmiş olacak ve gerektiğinden fazla ya da az önem vererek bir kriz yaşamayacak.

Kızım ile aynı yaşta olan arkadaşları hala kakasını anne babaya tepki olarak kullanıyor. Üzülerek takip ediyorum.

Diğer sonuçları ise şöyle, daha az kirlenen bez sayısı, erken bırakılan bez, herhangi bir gaz, kabızlık ve zorlanma gibi bir durumun yaşanmaması, doğaya geri dönüşümü uzun sürecek bir kirlilik bırakmamak ve bebeğinizi daha iyi tanımak.

Ekonomik olarak değerlendirirsek

Yani günde 6 -7 bez kullandığınızı varsayarak aylık olarak en az 180 adet bez kullanıyorsunuzdur. Bunun fiyatları kullandığınız beze göre çok değişiklik gösterdiğini biliyorum ortalama bir fiyatla her ay kullandığınız bez yerine 2-3 tane yıkanabilir bez alabilirsiniz. Genelde önerilen , en az 20 tane yıkanabilir dış bez ve 30-40 tane arası da içinde kullanılan iç bez. Bu da maksimum 9 aylık bez masrafınızla çocuklarınızın tüm bez ihtiyacını tamamlamış olacaksınız. Tam da burada, elde ettiğiniz asıl önemli sonuçlarını tekrar hatırlatmak istiyorum.

Burada herhangi bir adı vermek istemiyorum, annelerin beklentilerine göre, kullanım alışkanlığına göre değişeceğini düşünüyorum. Kullananların yorumlarına bakarak, kendi beklentilerinize göre kafanızda marka belirleyebilirsiniz. Belirlediğiniz markalardan birer adet alıp deneyebilirsiniz. Bu arada daha ekonomik olması açısından, iç bezlerden bir kısmını kendim hazırlayıp, terzide overlok yaptırtmıştım. Maalesef fotoğrafları yok. Ayrıca internetten toplu alışveriş yapacağınız siteler var, daha ucuz fiyatlara ulaşabilirsiniz. Ayrıca EBAY ve AliExpress’den yabancı markalara da bakabilirsiniz.

Ayırca bunların, yıkanabilir , uzun ömürlü bezler olduğunu unutmamak gerek. Eğer bir bebek daha düşünüyorsanız ona da rahatlıkla kalacaktır. Facebook bezsiz bebek grubunda ikinci elleri de satılabiliyor. Alabilir ya da kullandıktan sonra oradan satışını yapabilirsiniz. Bu yönden bakınca çok daha ekonomik oladuğunu görebiliyorsunuz.

Dediğim gibi kızım 5-6 aylıkken tuvalet iletişimi kurmaya başladım, tecrübelerim diğer bir yazıda.

İyi haftalar.

Görseller Freepik‘ten alınmıştır